به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه فارس، درک و شناخت عمیق از شخصیت والای ائمه معصومین (ع) مسئله‌ای است که برای آگاهی از اهداف و افکار آنها و دریافتن چگونگی پیروی از آنها ضروری می‌نماید.
«عنوان‌زدگی» یکی از مسائلی است که در بعضی افراد سب اغنا شده و آنها را از اصل ماجرا غافل می‌کند.
برخی با توجه به عنوانی مانند پیامبری، امامت، دختر و یا پسر پیامبر یا امام بودن خود را غرق در احساسات می‌کنند و حال آنکه نه می‌دانند پیامبر و امام کیست و نه از حقوق متقابل خود و او مطلعند. این چنین می‌شود که با قشری‌گری و سطحی‌نگری می‌بینیم، یک فرد در تمام طول سال هر آنچه که مخالف با دستورات و فرامین انبیاء و ائمه اطهار (ع) است، انجام می‌دهد و مدعی دوستی آنها نیز هست.

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه فارس، درک و شناخت عمیق از شخصیت والای ائمه معصومین (ع) مسئله‌ای است که برای آگاهی از اهداف و افکار آنها و دریافتن چگونگی پیروی از آنها ضروری می‌نماید.
«عنوان‌زدگی» یکی از مسائلی است که در بعضی افراد سب اغنا شده و آنها را از اصل ماجرا غافل می‌کند.
برخی با توجه به عنوانی مانند پیامبری، امامت، دختر و یا پسر پیامبر یا امام بودن خود را غرق در احساسات می‌کنند و حال آنکه نه می‌دانند پیامبر و امام کیست و نه از حقوق متقابل خود و او مطلعند. این چنین می‌شود که با قشری‌گری و سطحی‌نگری می‌بینیم، یک فرد در تمام طول سال هر آنچه که مخالف با دستورات و فرامین انبیاء و ائمه اطهار (ع) است، انجام می‌دهد و مدعی دوستی آنها نیز هست.
دلیل این امر همان عنوان زدگی، توجه به پوسته و نبود شناخت از حقیقت و محتوای این شخصیت‌های بی‌همتای جهان هستی است.
برای دور شدن از این فضا لازم است تا این انوار الهی را در حد ادراکات بشری خود بشناسیم و پس از آن نیز اعمال خود را به شیوه، روش و منش آنها از جهات مختلف اجتماعی، عبادی، سیاسی، اقتصادی و دیگر شئون زندگی عرضه کنیم تا در صورت تطابق و یا نزدیکی بتوانیم نام «شیعه» و پیرو را برخود بگذاریم.
حال اینکه حضرت زهرا (س) در این رابطه فرمودند: «هرکس به گفته‌های ما عمل کند شیعه ماست.»
از این کلام نورانی پیداست که شرط «ادعای» محبت و تبعیت از این انوار مقدسه، عمل کردن به دستورات و راهنمایی‌های ایشان است و این نیازمند آن است تا انسان با حقیقت وجودی آنها آشنا شود تا بتواند ضمن شناخت مصدر فرمان، خود را برای پذیرش آن آماده و اقناع کند.
با همین هدف و برای شناخت حقیقت و واقعیت وجودی شخصیت عظیم الهی و اسلامی یعنی حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا (س) با حجت‌الاسلام سیدضیاء‌الدین صالحی خوانساری از مبلغان اسلام در اروپا به گفت‌وگو نشستیم که در پی می‌آید.

* فاطمه (س) را به طور «صحیح» به عنوان الگویی در جامعه مطرح کنیم

صالحی خوانساری مطرح شدن ائمه به عنوان الگو را در جامعه دارای یک قید می‌داند و آن اینکه این کار به طور صحیح و واقعی انجام شود.
وی در این باره می‌گوید: ما با استناد به حدیث پیامبر عظیم‌الشأن اسلام که به دختر خویش فرمودند: «فاطمه جان! هیچگاه از شوهرت چیزی نخواه»، می‌گوییم ایشان به این فرمایش پدرشان عمل کردند و تا آخرین لحظات عمر کوتاه و پربرکت خویش از امیرالمؤمنین علی (ع) درخواستی نکردند و این در حالی است که برخی این ماجرا را چوبی کرده و بر سر زن‌ها می‌کوبند تا از شوهر خود چیزی تقاضا نکنند.
وی در این باره می‌افزاید: پیامبر مکرم اسلام، وقتی این مسئله را با زهرای اطهر (س) مطرح می‌کنند، می‌دانند که همسر زهرا (س) نیز کسی نیست که حق همسرش را «ضایع» کرده و ادا نکند.
این کارشناس دینی تأکید می‌کند: پیام این فرموده رسول اکرم (ص) در واقع این است که ای زنان! اگر می‌دانید شوهران شما حق شما را ضایع نخواهند کرد و هنگام دارایی ادا می‌کنند، از آنها تقاضایی نکنید که در توان آنها نباشد.
صالحی خوانساری، طلب حق از سوی زنی که شوهرش ملتزم به ادای حق او نیست را حق زن می‌داند و می‌گوید: حال اگر این حدیث و عملکرد زهرای اطهر (س) به طور صحیح در جامعه پیاده نشود، زنان باید دائماً این مطلب را در ذهنشان حلاجی کنند تا نسبت به شخصیت والای فاطمه زهرا (س) بدبین نشوند.
وی در همین باره خواستار اصلاح نگاه نسبت به احادیث و دستورات ائمه اطهار (ع) شد.

* خانواده علی و فاطمه برترین خانواده جهان است

صالحی خوانساری در ادامه این گفت‌وگو با اشاره به خانواده امیر‌المؤمنین علی (ع) و فاطمه زهرا (س) به عنوان «برترین» خانواده جهان می‌گوید: این خانواده از جنبه روان‌شناسی، معیشتی، کار و فعالیت، تقسیم کار، احترام متقابل، عبادت و دیگر جنبه‌های زندگی، برترین خانواده جهان است.
وی در این باره می‌افزاید: توجه به حد وسط زمان را در این خانواده می‌توان دید و به همین سبب، جهیزیه آن حضرت وقتی به میزان نصف ارزش یک زره است در واقع نه پست است و نه در حد ثروتمندان جامعه، بلکه در حد وسط جامعه قرار دارد.
صالحی خوانساری می‌افزاید: در اوایل انقلاب، دادن تختخواب به دختر خانم‌ها برای جهیزیه، زشت و یک کار تشریفاتی محسوب می‌شد، در حالی که حضرت زهرا (س) در آن زمان تخت خواب داشتند.
وی با اشاره به این نکته که حد وسط جوامع در هر زمان توسط «دین» تعریف شده است، گفت: در آن زمان خانه علی (ع) نیز خانه کوچک و اجاره‌ای متعلق به یکی از صحابه رسول خدا در حاشیه مدینه بود. یعنی جوانان ما می‌توانند زندگی خود را از یک آپارتمان 50 متری اجاره‌ای نیز شروع کنند.

* علی در قبال خانواده خود مسؤول بود

صالحی خوانساری عمل به وظیفه و مسؤولیت‌پذیری اجتماعی را هم از آموزه‌های دین درباره مردان دانسته و می‌گوید: پیامبر اسلام (ص) نیز می‌داند که امیرالمؤمنین علی (ع)، در تلاش برای زندگی خود است و به همین سبب است که در سال‌های بعد، خانه علی (ع) را وسیع، دارای چاه آب، حجره و اتاق خواب می‌بینیم و می‌توانیم شاهد سیر سعودی در زندگی علی (ع) و زهرا (س) باشیم.
این مبلغ اسلام در اروپا با اشاره به کار کردن حضرت علی (ع) برای شمعون یهودی و تأمین مخارج منزل می‌گوید: پیام این عمل نیز آن است که شما حتی اگر کارفرمای بدی هم داشتید، کار صادقانه انجام دهید و نان «حلال» برای خانه خود ببرید. علی در محراب عبادت و مناجات با خدا همتا ندارد و در زندگی اجتماعی نیز اینگونه است.

* زهرای اطهر (س) هیچگاه «فرزندان» خود را به دست کسی نسپرد

صالحی خوانساری در ادامه می‌گوید: حضرت فاطمه زهرا (س) می‌فرمایند: من «هیچگاه» فرزندانم را به احدی نمی‌سپارم و این در حالی است که فرزندانش نه تنها اثر پذیر نیستند، بلکه اثر گذارند.
وی سپس از عمل نشدن به این سیره توسط برخی بانوان انتقاد می‌کند و می‌گوید: ما طفل خردسال و نوشکفته خود را تحویل «مهد کودک» می‌دهیم و توجیه‌مان هم این است که پدر و مادر کار می‌کنند و معلوم نیست که به این کودک چه خوراکی می‌دهند و چه بلایی از نظر روحی و اعتقادی بر سر این بچه می‌آید.
صالحی خوانساری با اشاره به اینکه اسلام، حضور زن در جامعه را منوط به ضرورت کرده تا بتواند «نیاز» فرزند خود به مادر را برطرف کند، می‌افزاید: در سفرهای تبلیغاتی خود در خارج از کشور دیده‌ام که همسران در سنین بالای 40 سالگی، دارای یک فرزند شش ماهه هستند.
وی در همین زمینه می‌گوید: وقتی پرس‌وجو کردم، متوجه شدم که علت آن، دو مسئله است؛ اول اینکه آنها به زعم خود برای اینکه «کیف» دنیا را بکنند، دیرهنگام ازدواج می‌کنند و دوم اینکه مردان چون کمتر عاطفه و «مهر مادری» را درک می‌کنند، راغبند تا با زنانی مسن‌تر از خود ازدواج کنند که به دلیل ارضا نشدن، به روح مادری و عاطفی نیاز دارند.
خوانساری همچنین با انتقاد از کم‌رنگ شدن تعقل و گسترش این خلأ عاطفی در جامعه اسلامی ایران می‌گوید: فرزندی که از مدرسه بازگشته و با خانه‌ای رو به‌رو می‌شود که کسی در آن نیست و خود باید به تنهایی غذا گرم کند و بخورد، جامعه و خود را دچار «ضایعه» خواهد کرد.

* فرزند به ضربان قلب مادر نیز نیاز دارد

صالحی خوانساری با اشاره به اینکه طبق احادیث وارده از ائمه معصومین (ع) فرزند حتی به ضربان قلب مادر نیز نیاز دارد، می‌گوید: برخی از فرزندان، امروز حتی مادران خود را نمی‌بینند، چه رسد به گوش دادن به ضربان قلب او.
وی در ادامه، خواهان «نیمه وقت» شدن ساعت کار زنان شاغل در ازای دریافت حقوق تمام وقت می‌شود و می‌گوید: مسئله دوری زنان از محیط خانواده علاوه بر صدمات جدی که بر فرزندان وارد می‌کند، متأسفانه در بعضی از موارد سبب گرایش مردان به «زنان خیابانی» نیز شده است.
صالحی خوانساری در ادامه می‌افزاید: اینگونه است که فاطمه زهرا (س) فرزندان خود را حتی به «فضه» که حافظ قرآن است و رفتار اهل بیت پیامبر (ع) را نیز درک می‌کند، نمی‌سپارد.
این استاد دانشگاه، با اشاره به ماجرایی تاریخی و مربوط به مسابقه خط میان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) می‌گوید: ایشان هیچگاه به عنوان داور، وارد فضای قضاوت بین آن دو فرزند معصوم خود نشد و تسبیح را پاره کرد و فرمود: هرکس بیشتر جمع کند، برنده است.
صالحی خوانساری، پیام این کار را آن دانست که پدر و مادر هرگز نباید در مقام «مقایسه» و قضاوت بین فرزندان خود ظاهر شوند.

* ابتدا باید با «حقیقت» و سپس «واقعیت» صدیقه کبری (س) آشنا شویم

صالحی خوانساری با اشاره به اینکه ائمه دارای یک حقیقت ماورایی هستند، می‌گوید: ابتدا باید آنها را کامل بشناسیم و با «چیستی» و «کیستی» آنها آشنا شویم؛ نه اینکه فقط به علت اینکه ایشان دختر پیامبر (ص) است، باید به حرف او گوش دهیم.
وی این بحث خود را اینگونه پی می‌گیرد که باید دید علی بن ابیطالب (ع) کیست و یا اصلاً چیزی برای گفتن دارد؛ پس ابتدا باید به شخصیت والای آنها پرداخت.
صالحی خوانساری، شخصیت زهرای بتول را دارای دو بعد حقیقت و واقعیت می‌داند و می‌گوید: حقیقت ایشان همان جمله «ام ابیها» و حدیث «لولاک» است که این گفتار پیامبر اکرم (ص) از نظر سند قوی و قابل ترجمه و تفسیر ظاهری و مادی هم نیست.
وی با بیان این نکته که راهی جز ارائه تعریف حقیقتی از حدیث لولاک نداریم، می‌افزاید: پیامبر (ص) در این حدیث قدسی می‌خواهد بگوید: تو در نسب دختر من، اما در «صفت» مادر منی و اگر تو نبودی من هم نبودم.
صالحی خوانساری وجود مبارک زهرای اطهر (س) را جزو «اسرار» خلقت دانسته و می‌گوید: ظاهر احادیث در بخش حقیقت وجودی، زهرای اطهر (س) را سر سلسله می‌داند. اگر چه این به معنای «تفوق» ایشان بر پیامبر اعظم در واقعیت ماجرا نیست؛ بلکه زهرا (س) مادر حقیقت اوست.
وی با بیان اینکه این شأن زهرای اطهر (س) به اراده خداوند باز می‌گردد، می‌گوید‌: این «سر» نزد خداوند و جزو مباحث معرفتی است.
این کارشناس معارف دینی در ادامه می‌افزاید: حقیقت فاطمه (س) «بافتنی» نیست، بلکه «یافتنی» است.
وی در ادامه می‌گوید: شاید از این جهت که در عالم فهم مادی، مادر به معنای «مولد» است، خداوند برای اینکه در فهم مادی بشر اختلال ایجاد نشود، یک بانو را «مادر هستی» قرار می‌دهد.

* خداوند فاطمه را از نور «عظمت» خود خلق کرد

صالحی خوانساری، با نقل حدیثی قدسی از امام باقر (ع) می‌گوید: امام می‌فرمایند: خداوند به ملائکه که از نور فاطمه، حیرت زده بودند، فرمود: «هذا نور من نوری، خلقته من عظمتی و جعلته فی سمائی؛ این از نور من است و از عظمت خود او را خلق کردم و در آسمان خود قرارش دادم.»
وی در تحلیل و توضیح این حدیث می‌گوید: خدا، اسماء، صفات، جلال و جمال او همگی نور است، اما نمی‌گوید زهرا (س) را از نور رحمت خود آفریدم، بلکه می‌فرماید: او نور عظمت من است، یعنی بلندترین و غیرقابل تفسیرترین جلوه خداوند طبق بحث اسما‌الله.
خوانساری در این باره می‌افزاید: آسمانی که خداوند می‌گوید به اعتقاد بنده آسمان دنیایی نیست و شاید «عرش» خود باشد.
وی می‌افزاید: ادامه حدیث هم می‌فرماید که من این نور را در سلب یکی از پیامبرانم قرار دادم.

* آنچه باید مورد توجه واقع شود، مسائل بعد از ولادت ائمه است

صالحی خوانساری با بیان اینکه برای «آل‌الله» تا قبل از ولادت باید معتقد به یک جریان معرفتی، حقیقتی و اسراری باشیم، که خیلی هم قابل بحث نیست، می‌افزاید: باید شخصیت آنها را از ولادت به بعد مورد بحث و بررسی قرار داد.

* عالم بر معرفت زهرای اطهر (س) دایر شده است

صالحی خوانساری، با اشاره به معنای دوم کلمه «ام» به معنای هسته مرکزی می‌افزاید: هسته مرکزی عالم خلقت فاطمه زهراست و در حدیث هم داریم که «علی معرفتها دارت القرون الاولی؛ بر معرفت زهرای اطهر عالم دایر شده است».

* «فاطمة بضعة منی» اشاره به واقعیت حضرت زهراست

صالحی خوانساری با اشاره به اینکه وقتی وارد عالم واقعیت می‌شویم، آن نور عرشی و الهی زهرای مطهره در وجود دنیایی او خلاصه می‌شود، می‌گوید: فهم همین موضوع هم نیازمند «عنایت» الهی است و یک ضمیر «پاک» می‌طلبد.
وی سپس حدیث معروفی از پیامبر عظیم‌الشأن اسلام که می‌فرماید: «فاطمه پاره تن من است» را ناظر به واقعیت آن حضرت می‌داند و می‌گوید: در ادامه حدیث، پیامبر (ص) حیات خود را منوط به حیات فاطمه (س) می‌داند.
این روحانی در ادامه به ماجرای زوجیت علی (ع) و فاطمه (س) اشاره‌ می‌کند و می‌‌گوید: پیامبر فرمود: اگر علی نبود، برای زهرا (س) همسری پیدا نمی‌شد و همانگونه که مشاهده می‌کنیم در این حدیث نیز زهرا (س) محور است، نه علی (ع).

* واقعیت زهرا (س) دارای دو بخش «اعتقادی» و «عملی» است

صالحی خوانساری با تقسیم واقعیت وجودی فاطمه زهرا (س) به دو بخش اعتقادی و عملی می‌گوید: در بخش اعتقادی، باید زهرای اطهر (س) را فارغ از اینکه دختر پیامبر است، بشناسیم و یکی از راه‌های آن، رجوع به خطبه «فدکیه» ایشان است.
وی با اشاره به اینکه خطبه فدکیه ایشان نشان از صلابت، شجاعت، علم، قوه ادبی و همه صفات یک انسان برتر دارد، می‌افزاید: این در حالی است که ایشان خطبه را پس از دیدن یک سری صدمات و ظلم‌ها و در جمع مخالفان خود ایراد کرده است و حتی موافقان ساکت هم مورد عتاب حضرت واقع شده‌اند. با این وجود ایشان خطبه‌ای «مسجع» و «قافیه‌دار» قرائت کرده است.

* فاطمه (س) اسلام را با خطبه فدکیه «احیا» کرد

صالحی خوانساری با بیان اینکه یک شاعر برای سرودن شعر، باید دارای فضای روحی مناسب و لطیف باشد می‌گوید: زهرای اطهر (س) وقتی تحت فشار و ظلم، این خطبه موزون را ایراد می‌کند، نشان از علم بالای اوست.
وی، خطبه فدکیه، دیگر سخنان، نصایح و رفتار آن حضرت با مردم را جزو دلایلی می‌داند که نشان از شخصیتی برتر و شاخص در جهان هستی دارد که این خصوصیات را زینب کبری (س) نیز در خود دارد.
صالحی خوانساری می‌افزاید: فاطمه زهرا (س) وقتی دید که دین در حال تهدید است، تمام دین را به طور خلاصه در خطبه فدکیه آورد و در این خطبه در رابطه با توحید، رسالت، امامت، ولایت و نماز و روزه صحبت کرده‌اند که ربطی هم به فدک ندارد و مشخص است که هدف، تثبیت دوباره دین است.

* بهترین‌ها را در عمل فاطمه زهرا (س) می‌توان یافت

صالحی خوانساری با اشاره به بخش عملی زندگی صدیقه کبری (س) می‌گوید: فارغ از مسئله عصمت و حجیت، او زنی برای شوهرش، دختری برای پدرش، مادری برای فرزندان و همسایه‌ای برای همسایگانش است.
وی این الگو را کاملاً مناسب و کاربردی دانسته و می‌گوید: او به عنوان یک زن، «سرور» زنان عالم و به عنوان یک انسان «صدیقه کبری» است.
صالحی، صداقت را حلقه مفقوده چرخه سعادت امروز بشر و سبب التهاب زندگی آن می‌داند و می‌گوید: صداقت، یعنی راستی و درستی و فاطمه زهرا (س) «صدیقه کبری» است.
وی می افزاید: او چون صدیقه است، دشمنانش را هم دعا می‌کند. نفرین او در آخرین مرحله قرار دارد و متعلق به زمانی است که یقین دارد انسانی نمی‌خواهد هدایت شود و علت نپذیرفتن برخی افراد در بستر بیماری هم «دهن کجی» آنها به خدا و یقین حضرت به «کفر» آنها بود.
صالحی، این نوع رفتار فاطمه زهرا (س) با این افراد را نه به خاطر خود، بلکه به سبب دهن کجی به خدا و به سبب کفر آنها می‌داند.
صالحی در انتها نیز می‌افزاید: برای شناخت دقیق این شخصیت‌های عرشی، باید ابتدا به جنبه حقیقتی آنها پرداخته شود و سپس به بخش عملی و اعتقادی آنها؛ زیرا کار ساده از شخصیتی بزرگ، قابل توجه و تأمل است.
---------------------------
گفت‌وگو از مهدی خدایی