مهناز زرافشار-انجمن تحقیقات طب سنتی ایران

نامها:

نام فارسی : کاهوی بستانی معروف به کاهو سالاد

نام آن در عربی و طب سنتی ایران  : خَسّ (همان کاهوی پرورشی)

ترکی : خاس

فرانسه : Laitue cultivee

انگلیسی : Lettuce

نام علمی : Lactuca sativa L.

کاهو به طور کلی از نظر گیاهشناسی و خواص طبی به دو دسته تقسیم می شود 1) کاهوی بستانی یا پرورشی و اهلی 2) کاهوی وحشی یا کاهوی بری خودرو

کاهوی پرورشی گیاهی است از خانواده Compositae

خصوصیات گیاه شناسی :

کاهوی پرورشی گیاهی است علفی یکساله دارای برگهای پهن و دراز برنگ سبز روشن ، چرب و شفاف ، کمی شیرین ، نازک و لطیف ، مطبوع ، سهل الهضم و خنک که در ایران در سطح وسیعی کشت آن بخصوص در شمال ایران مرسوم است. 

اما کاهوی بری گیاهی است با برگهای باریکتر و بلندتر ، بدون چربی و کمی سفت تر، سبزتر و تلخ نسبت به نوع  بستانی

طبیعت و مزاج بستانی آن : سرد و تر در اوایل دوم

طبیعت و مزاج تخم آن : در دوم سرد و خشک

افعال و خواص آن در TIM :

صاف کننده خون است چنانکه صاحب کافی محمد ابن یعقوب کلینی از حضرت ابی عبدالله (ع) نقل می کند که بر شما باد خوردن خس که مولد خون صالح و صاف کننده خون است.

دافع ضرر اختلاف آب و هوا، آرام بخش ، کم کننده صفرا و یبوست صفرا و سودا ، ضد درد و مسکن ، خواب آور ، ملین، مدربول، ضد سرفه که ناشی از گرمی و خشکی باشد. خود گیاه کاهو مقوی و تونیک است. بادشکن، ضد سم ، مسهل ضعیف ، رفع کننده تشنگی ، برای جذام ، جنون ، درد پستان ، زخم مثانه و مجاری ادرار ، پختن و خوردن آن با سرکه جهت برانگیختن اشتها و رفع یرقان و تسکین درد معده ، پخته آن خاصیت غذایی بیشتری دارد و موثر بر درد سینه و ازدیاد شیر است .

در چین از تخم کاهو برای رفع ورم دستگاه تناسلی و برای روییدن مو در جای زخم ها همچنین ازدیاد ترشح شیراستفاده می کنند. در کتاب مخزن الادویه آمده است که تخم آن مخدّر، خواب آور و مسکن مواد متحرکه می باشد.

مضرات :

در خوردن کاهو چه بصورت خام یا پخته نباید زیاده روی شود زیرا موجب عوارضی از جمله  ازدیاد فراموشی و کم شدن حافظه ، ضعف دید چشم ، نفخ زیاد و کم شدن نیروی جنسی می شود ؛ که برای رفع این عوارض می توان از نعنا ، کرفس ، هلیله پرورده و زیره استفاده کرد.

مصلح : مصطکی

بدل : خشخاش

منابع :

مخزن الادویه جلد 2

معارف گیاهی - جلد 2 – تالیف  حسین میر حیدر

تحفه حکیم مومن

قانون – ابن سینا